NODA I TUKUTUKU RARABA NA I TAUKEI NI VANUA KO VITI

Ni sa bula vinaka na vei turaga kei na marama bale ni veidalaniyavu vakavanua e Viti ni dau kauwai mai e na kena wiliki tiko na i tukutuku e so me baleta na veika sa mai yaco tiko e noda vanua lomani.

Sa mai vuqa na veika lelevu sa mai yaco tiko e na noda vanua ka sa mai tara sara tiko ga na uto se na yavu ni noda bula na i taukei kei Viti ka sa dodonu me da sa yadrayadravaki ka tataqomaki me kua ni tababokoci se vakayali na noda i sema kei na veika e taqomaki keda tiko mai vei ira na keda meca.

Sa mai vosa becitaki na noda lotu, ra vosa becitaki na noda turaga. Sa sagai me vakamalumalumutaki na noda koronivuli ni matanitu mai vei ira na lewe vica ga ka tiko na nodra i le me ra taqomaki kina e na vei cala lelevu e so ka ra tekivuna ga vakataki ira ka ra sa qai mai vakamuria tiko e so na vakanananu me vakadonui kina vakalawa na cala e so e ra sa vesuki tu kina.

Sa da mai beitaki ka dusi na i taukei ni vanua ni da mai vakavuna tiko na leqa. Ni ra dusi na noda veiliutaki vakavanua, vakalotu kei na matanitu, e sa dusi keda kece sara tiko ga na kawa i taukei.

Sa mai bokoci vakadua e na siga e na noa na Bose Levu VakaTuraga ni oti na kena vakataudeitaki keda tiko mai e na loma ni 136 na yabaki. Qo e sa i tekitekivu sara ga ni kena sa kau laivi na vei ka e so e taqomaki keda tu na i taukei ni vanua o Viti ka vauci tu e na noda lawa ni vakavulewa me maroroi kina na noda i tovo, na noda vosa, na noda i yau bula ka sa coqa sara tu ga na lawa raraba e buli me taqomaki keda na i taukei ni vanua e na veiyasai vuravura cava ga ka tu e na UN Convention.

O koya oqo sa mai nanumi kina me sa na vakadewa yani e na vosa vaka-Viti na i soqosoqo na FDFM e Victoria e na noda vakavulici ka vakadewataki tiko na i tukutuku vei kemuni na noda e na veika e so sa vakayacora tiko na matanitu nei Bainimarama.

Me da tu vata na i taukei ni vanua ka me kua ni yaco na lomadra e vica ka tiko vei ira na yalo ni vei vakalolovirataki, veibuturaki, veibeci sa mai yaco tiko vei keda e na tiki ni gauna sara ga qo.

Me da lomani vakatautauvata, me ra lomani o ira na noda vulagi ka ra sa mai tu maliwai keda. Ia, me ra rokova na noda i tovo ni bula na i taukei ni vanua o Viti. Ni kau mai vei keda e dua na mataqali i vakarau ni bula e na caudre mai kina na katakata kei na yameyame ni buka ni veilecalecavi, da masu ga vua na noda kalou me ra va kawabokotaki o ira na kauta mai na i vadi ca vei keda ia me tubu tiko ga e na noda bula vata vaka dui mata tamata na veilomani.

Ni kalougata kece sara tiko.

Ratu Naiqama